Gewoonlijk is de Nederlandse rechter alleen bevoegd om van echtscheidingszaken kennis te nemen als een van de partijen (langer) in Nederland woont of als beide partijen de Nederlandse nationaliteit hebben. Tijdens de coronapandemie is het echter niet altijd mogelijk om naar andere landen te reizen om te scheiden. In een recente uitspraak van de rechtbank Den Haag breidde de rechtbank haar bevoegdheid uit om de scheiding in Nederland toch mogelijk te maken, juist vanwege de coronapandemie.
De Nederlandse wet kent een speciale bepaling die voor de Nederlandse rechter rechtsmacht creëert in gevallen waarin het onmogelijk is om in een ander land een procedure aan te spannen. Dit wordt in juridisch jargon ook wel forum necessitatis genoemd. De vraag was of tijdelijke reisbeperkingen als onmogelijkheid gelden. Een buitenlandse rechtbank is nog steeds bevoegd om de zaak te behandelen, zelfs als partijen nu niet kunnen reizen.
In een recente echtscheidingszaak bij de rechtbank Den Haag hebben de echtgenoten samen de rechtbank verzocht om de echtscheiding uit te spreken. De man had de Nederlandse nationaliteit en woonde in Vietnam. De vrouw had de Thaise nationaliteit en woonde in Thailand. Ze trouwden in 1994 in Denemarken. Volgens de normale regels zou een Nederlandse rechtbank de zaak niet kunnen behandelen, aangezien geen van beide partijen in Nederland woont. Ze hebben ook geen gezamenlijke nationaliteit.
Partijen voerden aan dat:
1. Er in Vietnam geen mogelijkheid bestaat om als niet-onderdaan een echtscheiding aan te vragen;
2. De man en vrouw in Thailand niet in onderling overleg mogen scheiden;
3. De man niet naar Thailand kan reizen voor een eenzijdige procedure op tegenspraak.
Partijen hebben daarom gezamenlijk de Nederlandse rechter verzocht hun echtscheiding uit te spreken op basis van het principe van forum necessitatis. Ze konden letterlijk nergens anders heen. De rechtbank oordeelde dat het op dit moment inderdaad praktisch onmogelijk is om buiten Nederland te scheiden en heeft het verzoek toegewezen. Partijen mochten toch in Nederland scheiden.
Het homohuwelijk is in veel landen over de hele wereld nog steeds verboden. Daarom is scheiden ook onmogelijk. Als een stel in Nederland trouwt, maar vervolgens verhuist naar een land dat hun huwelijk niet erkent, kunnen ze daar niet scheiden. Als de Nederlandse rechter ook niet bevoegd is omdat het stel niet allebei de Nederlandse nationaliteit heeft, kan een echtscheidingsverzoek worden gebaseerd op forum necessitatis.
Wat helpt is als beide partijen een gezamenlijke echtscheiding aanvragen. De rechtbank zal haar rol als restrechter eerder aanvaarden als beide partijen hetzelfde willen. De rechtbank doet geen afbreuk aan de rechten die de partijen zouden hebben gehad in hun eigen jurisdictie.
Als u vragen heeft over het verkrijgen van een scheiding tijdens de Covid-19 pandemie of als u andere problemen ondervindt bij het vragen van een echtscheiding in een ander land, neem dan contact met ons op. Maria Bowmer staat u graag te woord.