Vaststelling en ontkenning vaderschap
Soms is niet zeker wie de vader van een kind is. Hier kan dan ook de nodige strijd over ontstaan. In dit artikel zal de procedure tot vaststelling van het vaderschap, erkenning van het vaderschap, maar ook de ontkenning van vaderschap worden toegelicht.
De uitgangssituatie is dat zowel het kind als de (biologische) vader er aanspraak op heeft dat hun relatie formeel wordt erkend als een 'familierechtelijke betrekking'. Kinderen hebben ook het recht te weten van wie zij afstammen.
Vaderschap vaststellen
Juridisch vaderschap ontstaat automatisch wanneer een kind gedurende een huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt geboren. In dat geval kan ook geen vaststelling van het vaderschap worden verzocht voordat het vaderschap van de gehuwde ouder is ontkend (zie hieronder).
Indien echter niet zeker is wie de biologische vader van een kind is, dan kan de rechtbank beslissen om het vaderschap te laten vaststellen. Het meest voor de hand ligt vaststelling door middel van een DNA onderzoek, maar ook andere omstandigheden kunnen meewegen voor de vaststelling.
Om vaststelling van het vaderschap kunnen alleen de moeder en het kind verzoeken. De moeder moet, ofwel binnen vijf jaar na de geboorte, ofwel binnen vijf jaar dat zij bekend wordt met de identiteit en verblijfplaats van de vader, om vaststelling van het vaderschap vragen. De moeder is hier als het kind 16 jaar wordt niet langer toe bevoegd. Daarna kan het kind zelf om vaststelling van het vaderschap vragen.
Vaststelling van het vaderschap werkt terug tot het moment van geboorte van het kind. Vaak gaat een verzoek om vaststelling ook gepaard met een verzoek om vaststelling van alimentatie om het kind te onderhouden.
Erkenning
Is men niet gehuwd op het moment dat een kind wordt geboren, dan kan het kind door de vader worden erkend. Erkenning heeft tot gevolg dat een man de juridische vader van het kind wordt. Dit hoeft overigens niet de biologische vader van het kind te zijn. Het is dus ook mogelijk een kind te erkennen van een ander, mits die ander het kind niet al zelf eerder erkend heeft. Denk bijvoorbeeld aan situaties dat de vader er van door is gegaan zonder het kind te erkennen en de moeder een nieuwe relatie aan is gegaan met een man die het kind als vader beschouwt. Als de moeder hiervoor toestemming verleent, kan het kind worden erkend door de nieuwe partner.
Erkenning van een kind kan op drie tijdstippen: voor de geboorte, bij de geboorte of op een later tijdstip. De erkenning werkt niet terug tot de geboorte als erkenning pas later plaatsvindt.
Steeds is medewerking van de moeder vereist aan de erkenning. Mocht de moeder geen toestemming verlenen om het kind te erkennen, dan moet de rechter benaderd worden om vervangende toestemming voor erkenning te verlenen. Het akkoord van de rechter treedt dan in plaats van de toestemming van de moeder. Voor vervangende toestemming moet echter vast staan dat de erkenner de biologische vader van het kind is. Dit kan weer door een DNA test worden bewezen.
Erkenning heeft de volgende juridische gevolgen:
- de vader is meteen onderhoudsplichtig;
- het kind wordt erfgenaam van de vader;
- kan het kind uw achternaam krijgen;
- heeft de vader het recht en de plicht tot omgang met het kind;
- krijgt het kind de Nederlandse nationaliteit als de vader ook Nederlander is;
- bij erkenning na 1 januari 2023 krijgt de erkenner automatisch ook ouderlijk gezag.
Voor 2023 erkend? Geen ouderlijk gezag
De erkenning hield tot 2023 echter niet in dat de erkenner ook automatisch het ouderlijk gezag over het kind krijgt. Hiervoor dient met medewerking van de moeder een formulier te worden ingediend bij de rechtbank van de geboorteplaats van het kind. Werkt de moeder hier niet aan mee, dan moet de rechter verzocht worden om ook de vader te belasten met het gezamenlijk ouderlijk gezag.
Na 1 januari 2023 brengt erkenning automatisch het ouderlijk gezag met zich mee, ook al is het kind voor die datum geboren.
Vernietiging erkenning
Een erkenning kan ook vernietigd worden als de erkenner niet de biologische vader is. Bijvoorbeeld omdat de erkenner is bedrogen en ten onrechte dacht de vader te zijn. Maar ook de moeder die bedreigd is om erkenning toe te staan kan om vernietiging vragen.
Een verzoek tot vernietiging van de erkenning kan worden gedaan door de erkenner zelf, de moeder of het kind. Ook kan het openbaar ministerie de erkenning vernietigen wegens strijd met de openbare orde.
Er is maar een beperkte termijn waarbinnen de erkenning vernietigd kan worden. Voor erkenner en moeder kan dit in principe maar een jaar nadat ontdekt wordt dat de erkenner niet de vader is. Voor het kind geldt een langere termijn van drie jaar nadat het kind ermee bekend is geworden dat de erkenner niet zijn biologische vader is. Maar is het kind dan minderjarig, dan heeft het kind nog twee jaar nadat het meerderjarig is geworden (dus tot 20 jaar) om alsnog de erkenning te vernietigen.
Ontkenning vaderschap
In geval van huwelijk of een geregistreerd partnerschap volgt vaderschap automatisch. De echtgenoot of partner is dan de juridische vader van het kind, met alle rechten en plichten van dien (zoals hierboven vermeld).
Blijkt de juridische vader toch niet biologische vader van het kind, dan bestaat de mogelijkheid de rechtbank om ontkenning van het vaderschap te verzoeken. Ontkenning betekent dat het vaderschap met terugwerkende kracht ongedaan wordt gemaakt.
De vader kan het kind echter niet ontkennen als hij voor het huwelijk of geregistreerd partnerschap al wist dat de moeder zwanger was of de man heeft ingestemd met een zogeheten daad van verwekking dat het kind tot gevolg kan hebben gehad. De laatste grond komt weinig voor, maar kan bijvoorbeeld voorkomen als een stel regelmatig parenclubs bezoekt en onveilig vrijt, de vrouw zich laat prostitueren door of met wetenschap van de man, of de vrouw met wetenschap van de man een affaire aangaat met het doel om zwanger te raken als hij steriel is. Erg fraai zijn deze gevallen echter niet.
Als de vrouw de man heeft bedrogen, bijvoorbeeld door voor het huwelijk te vertellen dat de ongeboren baby zijn kind is, kan het vaderschap steeds worden ontkend.
Het verzoek tot ontkenning van het vaderschap moet door de vader worden ingediend binnen een jaar nadat hij bekend is geworden met het feit dat hij vermoedelijk niet de biologische vader is. De moeder kan ook gedurende een beperkte termijn ontkenning van het vaderschap verzoeken, namelijk gedurende een jaar na de geboorte van het kind.
Ook een kind kan weer verzoeken om ontkenning van het vaderschap. Dit moet in principe binnen drie jaar, maar als het kind tijdens zijn minderjarigheid er achter komt dat een ander zijn biologische vader is, dan kan nog tot twee jaar nadat het kind meerderjarig is geworden (tot 20 jaar) een verzoek tot ontkenning worden gedaan.
Hoe kan Bowmer Nuiten Noteboom u helpen?
Uit bovenstaande zal duidelijk worden dat de ontkenning of vaststelling van het vaderschap geen doorsnee zaak is met veel emotionele gevolgen. Een dergelijke procedure kan een gezin volledig ontwrichten en gaat veel verder dan het ondergaan van een simpele DNA test.
In dit kader is voor zover mogelijk overleg met de andere ouder en een bezoek bij een advocaat-mediator aan te raden, die de betrokkenen helpt om concrete afspraken te maken hoe zij hun rechten en plichten in het belang van het kind naar de toekomst toe vertalen.
Bij Bowmer Nuiten Noteboom staat een team ervaren familierechtadvocaten voor u klaar en wij helpen u graag. Heeft u naar aanleiding van dit artikel vragen of wenst u meer informatie, neem dan gerust contact op met Selma Akitürkmen.
